Geçici vergi nedir ? diye soranlar için bu vergi türünü tanımlayalım. Halk arasında peşin vergi olarak da bilinen geçici vergi, basit usulde vergilendirilenler hariç ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi ödemesi gereken mükelleflerin cari vergilendirme dönemlerinin Kurumlar ve Gelir Vergisi yerine sayılmak suretiyle üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanıp ödenen verginin adıdır. Başka bir deyişle geçici vergi, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi’nin bütün yılın kar ve zarar hesaplaması tek seferde yapılmadan üç aylık dönemler içerisinde kazanılan kazancın vergisinin önden tahsil edilmesi için getirilmiş bir vergidir. Vergi önden alınması nedeniyle peşin vergi olarak
bilinmektedir.
Peki geçici vergi farklı bir vergi mi?
Geçici vergi, kazanç üzerinden ödenen verginin üç aylık aralıklarla parçalı bir biçimde tahsil edilmesidir. Dolayısıyla Gelir Vergisi ve KurumsalVergisi harici bir vergi değildir. Ödenen geçici vergiler Gelir Vergisi mükellefi olmanız durumunda takip eden yılın mart ayında verilecek Gelir Vergisi Beyannamesi’nden, Kurumlar Vergisi mükellefi olmanız durumunda da takip eden yılın nisan ayında verilen Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nden düşürülür.
Geçici Vergi, kazanç üstünden ödediğiniz verginin üçer aylık dönemlerde parça parça tahsil edilmesidir. Yani bu vergi, Gelir ve Kurumlar Vergisi gibi vergiler dışında, farklı bir vergi değildir. Ödediğiniz Geçici Vergiler yıl sonunda, şayet Gelir Vergisi mükellefi iseniz bir sonraki yılın Mart ayında vermesi gereken Gelir Vergisi Beyannamesi’nden, Kurumlar Vergisi mükellefi olmanız durumunda ise takip eden yılın Nisan ayında verilmesi gereken Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nden sayılır.
Geçici vergi muhasebe kaydı nasıl yapılır?
Geçici verginin muhasebeleştirilmesi nasıl yapılır?
Gelir vergisi ve kurumlar vergisi mevzuatlarına uygun olarak hesaplanan geçici vergi tutar ve taksidi ödemesine dair başlıca iki muhasebeleştirme görüşü vardır. Bu iki görüşü özetleyelim.
Birinci görüşe göre geçici vergi miktarınca 193 numaralı “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı“na borç kaydı ve 360 numaralı “Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı”na ise alacak yapmalısınız. Bu sayede işletmeye, toplam yıllık geçici vergi tutan kadar borç tahakkuk ettirilir. Her ay geçici verginizin taksitlerini ödemeye devam ettikçe ödenen taksit miktarınca 360 numaralı “Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı”na borç kaydı ve 100 numaralı “Kasa Hesabı“na da alacak kaydı yapmanız gerekir. Bu kaydın ardından işletmeye tahakkuk ettirilen vergi borcu, ödediğiniz taksit tutarınca azaltılır.
Dönem sonu gelince 193 numaralı “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı” söz konusu hesaba alacak kaydı ve 371 numaralı “Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı”na borç kaydı yapılmasının sonrasında kapatılır. İşletmenin yılsonu bilançosunda 371 numaralı hesap yıllık toplam geçici vergi tutan kadar borç ve 360 numaralı hesap yıllık toplam geçici vergi tutan ile o yıl içinde ödenen vergi taksitlerinin toplam tutan arasındaki fark kadar alacak bakiyesi ile görünür.
Takip eden yıl içinde, kalan geçici vergi taksitleri ödenmeye devam ettikçe 360 numaralı “Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı”na borç kaydı yapılır.
İkinci görüşteyse yıllık geçici vergi tutarının hesaplanması sırasında kayıt yapılmaz. Her ay geçici vergi taksitlerinizi ödedikçe, ödediğiniz taksit ne kadarsa 193 numaralı “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”na bunun için borç, 100 numaralı Kasa Hesabı’na ise alacak kaydı yapmalısınız. Bu kayıtlar sonucunda, işletmeye herhangi bir vergi borcu tahakkuk ettirilmemektedir. Ödenen vergi taksitleri toplamınca da işletme devletten alacak sahibi yapılmuş olmaktadır. Dönem sonunda o yıl içinde ödenen vergi taksitlerinin toplamınca borç görünen 193 numaralı “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı” ilgili hesaba alacak ve 371 numaralı “Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı”na borç kaydı yapılır. Ardından hesap kapatılır.
Bu görüşe göre, bir sonraki yılda kalan geçici vergi taksitleri ödendikçe 193 numaralı “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”na borç kaydedilmelidir. Yılın Gelir Vergisi beyannamesinin düzenlenmesinin ardından 193 numaralı “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”nı kapatmak için; bahsedilen hesaba alacak ve 371 numaralı “Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı”na borç kaydı yapılır. Sonra hesap kapatılır.
Yukarıdaki görüşlerden hangisinin uygulandığı fark etmeksizin tebliğde belirtildiği şekilde 193 numaralı Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı’ndan 371 numaralı Dönem Kârının Peşin ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı’na gidecek meblağ 370 numaralı Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları Hesabı tutarının miktarından fazla olamaz. Fazlalık olması durumunda fazlalık olan tutar 193 numaralı hesapta kalmayı sürdürecektir.
Mikro Yazılım web tabanlı ön muhasebe çözümü: Bizmu
Şirketinizin muhasebe ihtiyaçları için Mikro Yazılım’ın 30 yıllık deneyimiyle geliştirdiği web tabanlı yeni ön muhasebe çözümü Bizmu ile hemen tanışın!
