Yıpranma payının yani amortismanın nasıl hesaplanması gerektiğini bu yazıyla öğrenebilirsin.
Amortisman nedir?
Duran varlıklar zaman geçtikçe yıpranıp aşınır; nihayetinde de eskir. Amortisman, duran varlıkların yıpranma, aşınma ve eskime payını ifade eder. İşletmeler kullanmak üzere aldıkları maddi varlıklarını normal koşullarda bir seneden daha uzun bir zaman kullanır. Varlıkların ekonomik değeri vakit geçtikçe düşecektir. İşte tam da bu yüzden duran varlıkların kullanım süreleri yani ekonomik ömürleri muhasebede gider olarak görülür. Söz konusu giderler mali dönemlere bölünüp hesaplanır. Bu giderler varlıkların kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılır.
Amortisman ayırma koşulları nelerdir?
Amortisman ayırma koşulları;
- Belirli bir maddi varlığın işletmede bir yıldan fazla kullanılabilir durumda olması
- Yıpranma, aşınma veya eskime nedeniyle kıymetinin azalması
- Değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olmasıdır.
Amortisman nasıl hesaplanır?
Vergi Usül Kanunu’nun (VUK) 315. maddesine göre amortismana tabi olan maddi varlıkların hesabı Maliye Bakanlığı’nın iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerini dikkate alarak tespit ve ilan ettiği oranlar üzerinden yapılır.
Amortisman yöntemleri
En çok kullanılan amortisman yöntemleri aşağıdakilerdir:
- Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi
Bu yöntem eşit tutarlı amortisman olarak da anılır. Normal amortisman yönteminde amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak veya tutar ekonomik ömre bölünerek hesaplanır.
Örnek:
Bir işletme KDV %18 hariç olmak üzere 5.000 TL değerinde bir demirbaş aldı diyelim. Demirbaşın ekonomik ömrü için de 5 yıl verelim. Bu durumda amortisman hesabını şu şekilde yapmalıdır: Amortisman oranı 1/ekonomik ömür olarak hesaplanır. Yani 1/5 = 0,20’dir, yüzde karşılığı ise %20 olur. Bu durumda, yıllık amortisman değeri 5.000 x %20 = 1.000 TL’dir.
Aynı hesaplamayı yapmanın bir diğer yöntemi de tutarı ekonomik ömre bölmektir. Bu durumda hesabımız 5.000 / 5 = 1.000 TL olacaktır.
- Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemi
Bu yöntemde varlıklar normal amortismana göre 2 kat hızlı giderleşir ve giderleştirme işlemini alış tutarı üzerinden değil sene başına devreden net defter değeri üzerinden yaparsınız.
Örnek:
Bir işletmenin bir maddi varlığının alış bedeli için 100 TL diyelim. Bu varlığın faydalı ömrü de 5 yıl olsun.
İlk yılı 100 / 5 x 2 = 40 TL olarak giderleştiririz.
İkinci yılı (100 – 40) = 60 / 5 x 2 = 24 TL olarak giderleştiririz.
Üçüncü yılı ise (60 – 24) = 36 / 5 x 2 = 14,40 TL olarak giderleştiririz ve bu hesap bu şekilde devam eder.
Kısacası ilk seneki hızlı giderleştirme sonraki senelerde yavaşlar. Normal amortisman yönteminde bu hız her sene aynı kalır. Maddi varlıklarını normal amortisman yöntemi kullanılarak giderleştirirsen daha sonra azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemine dönemezsiniz. Ancak azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yönteminden normal yönteme dönmen mümkündür. Ekonomik ömürden kaç sene kaldıysa eşit şekilde amortisman hesabı yapabilirsiniz.
- Fevkalade amortisman yöntemi
Bu yöntem, doğal afet ve benzeri ekstrem durumlarda varlıkların kaybolması sonucunda kullanılır. Böyle bir durumla karşılaşırsan ilgili idareye başvurarak varlığın belli bir kısmını amortize edebilirsiniz.
2024 yılı demirbaş ve amortisman sınırı
Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 504 sıra numaralı genel tebliğine göre amortisman ayırmada 2024 yılı için belirlenen alt sınır 6.900 TL’dir. 2024 yılının başından itibaren bu sınırın altındaki demirbaş alımlarını doğrudan gider olarak yazabilirsiniz. (KDV hariç)
2023 yılı için belirlenen alt sınır 4.400 TL idi.
Söz konusu sınır 2022 yılında 2.000 TL idi.
Gelir ve giderlerinizi kolayca takip edip enerjinizi işinizi büyütmeye ayırmak istiyorsanız Bizmu’yu 14 gün ücretsiz olarak deneyebilirsiniz.
