Vergilendirme nedir?
Gelir vergisi kazancın tespiti ile beraber iki vergi sistemine dahil edilirler. İki vergi türünde de ödenmesi gereken vergi sabit bir rakam ile belirtilmeyeceği gibi elde edilen kazanca bağlı olarak değişir. Vergiler ‘Basit usulde gelir vergisine tabi olanlar’ ve ‘Gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar’ olarak ikiye ayrılır. İkiye ayrılan vergilerin ödedikleri vergi yükümlülükleri farklıdır. Örneğin gerçek usule tabi olan işletmeler veya kişiler KDV, gelir vergisi, stopaj vergisi öder. Basit usule tabi olan kişiler veya şirketler ise yalnızca basit usulde ticari kazançlarının vergisini öder.
Basit usule tabi olmanın şartları nelerdir?
Basit Usul Gelir Vergisi’ni ödemek için Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen genel ve özel şartlara topluca uymak gerekir.
Genel şartlar:
-
İş sahibinin, kendi işinde aktif olarak çalışması veya bulunması gerekmektedir. Ancak iş sahibi, geçici olarak işinden ayrılması gereken durumlar (yardımcı işçi veya çırak kullanma, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zorunlu ayrılıklar) nedeniyle işin başında bulunmaması bu şartı etkilememektedir. Ölüm durumunda ise, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları adına işe devam edilmesi durumunda, onların işin başında bulunup bulunmamasına bakılmamaktadır.
-
İşyeri mülkiyeti işyeri sahibine ait ise, büyükşehirlerde 2023 yılı için emsal kira bedelinin 35.000 TL’yi, diğer bölgelerde ise 23.000 TL’yi aşmaması gerekmektedir.
-
Gerçek kişiler, ticari, tarımsal veya mesleki faaliyetlerinden dolayı elde ettikleri gelirler nedeniyle gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamalıdır.
Özel şartlar:
- Alım satım işiyle uğraşan kişiler için, satın aldıkları malı işleme yapmadan doğrudan satanların yıllık alım tutarı 2023 yılı için 440.000 TL’yi, veya yıllık satış tutarı 700.000 TL’yi aşmamalıdır.
- Hizmet sektöründe faaliyet gösteren kişiler için ise, bir yıl içinde elde ettikleri brüt iş hasılatı 2023 yılı için 220.000 TL’yi geçmemelidir.
- Alım satım ve hizmet faaliyetlerinin bir arada yürütüldüğü durumlarda ise, yıllık satış tutarı ile brüt iş hasılatının toplamı 2023 yılı için 440.000 TL’yi aşmamalıdır.
Basit usule tabi olmanın sağladığı kolaylıklar nelerdir?
- Defter tutma zorunluluğu olmadığından, alınan ve verilen yasal belgelerin kayıtları “Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” çerçevesinde meslek odası (Esnaf ve Sanatkarlar Odası) veya mali müşavirler aracılığıyla Defter Beyan Sistemi’ne kaydedilir.
- Bu kayıtlar yapılırken sabit kıymetler için amortisman hesaplaması yapılmaz.
- Aylık dönemlerde KDV beyanname verme zorunluluğu bulunmamaktadır.
- Vergi tevkifatı sadece ücret gelirleri için yapılır ve MUHSGK (Mali Yönetim ve Kontrol Sistemi Genel Tebliği) beyannamesi sadece ücret gelirleri için doldurulur.
- Üç aylık dönemlerde Geçici Vergi Beyannamesi vermekten muaf tutulurlar.
- Yıllık beyannamelerini verirken ticari kazanç istisnası, genç girişimci istisnası ve vergiye uyumlu mükellef indiriminden faydalanabilirler.
Defter Beyan Sistemi, basit usulde vergilendirmesinde nasıl ilerliyor?
Basit usul vergilendirmesine tabi olan şirket veya kişilerin 486 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu (VUK) Tebliği ile Defter Beyan Sistemi’ni kullanma zorunluluğu bulunur.
Basit usule tabi mükellefler, defter beyan sistemine kayıtlı olduklarından kayıtlarını üçer aylık dönemler halinde defter beyan sistemi üzerinden yapmak zorundadır. Üç aylık dönemlere ait kayıtlar, söz konusu üç aylık dönemin kapanmasını takip eden ayın son gününe kadar tamamlanmalıdır.
Basit Usul Vergilendirme Sistemi’ne dahil olan kişiler veya firmalar meslek odaları (Defter Beyan Sistemi Kullanım ve Aracılık Sözleşmesi düzenlediği), mali müşavirler (Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi imzaladıkları) aracılığı ile sisteme başvuru yapabilir ve kullanabilirler. Sisteme başvuru yapıldıktan ve sisteme dahil olunduktan hemen sonrasında sisteme giriş şifresi kapalı bir zarf içerisinde bağlı bulunduğu vergi dairesinden temin edebilirler.
Basit usulde belge ve beyan yükümlülükleri
Basit usulde belge ve beyan yapabilen kişilerin yapması gereken bazı hususlar vardır.
1. Basit usule tabi olan firmalar veya kişiler yanlarında sigortalı işçi çalıştırabilirler. Vergi dairesine başvurarak vergi karnesi alması gereken işçiler bu karneyi almadıkları takdirde vergi dairesi tarafından basit usul mükelleflerine tarh edilip cezasıyla birlikte tahsil edilir.
2. Kişiler veya firmalar yanlarında çalışan işçiler için aylık olarak SGK hizmet bildirgelerini göstermek ile yükümlüdürler.
3. Her yıl Şubat ayı ile beraber ve Şubat ayı içerisinde yıllık beyannamelerini vergi dairesine bildirmeleri gerekir.
4. Defter Beyan Sistemi’ne kayıtlı mükellefler ise kayıtlarını üçer aylık dönemler itibari ile defter beyan sistemini kullanarak yapmaları gerekir.
Usuller arası geçişler nasıl yapılır?
Her iki geçiş için de vergi dairesine dilekçe verilmesi gerekir.
Basit usulden gerçek usule geçiş
Basit usulden gerçek usule iki şekilde geçiş yapılmaktadır. İlk olarak kişiler kendileri isteyerek vergi dairesine verecekleri bir dilekçe yardımı ile geçiş yapabilecekleri gibi aynı zamanda basit usule tabi olmanın herhangi bir şartından herhangi birisi bir yıl içerisinde kaybedilmiş ise geçiş gerçekleşir.
Gerçek usulden basit usule geçiş
Artarda gelen iki takvim döneminde de basit usule tabi olma şartlarında belirtilen hadlerin altında kaldıkları zaman kişiler veya firmalar basit usule geçiş yaparlar.
Gelir ve giderlerini kolayca takip edip enerjini işine büyütmeye ayırmak istiyorsan Bizmu’yu 14 gün ücretsiz olarak deneyebilirsin.
