Ticari hayatta sıkça karşına çıkan çek, ödeme ve tahsilatlar için kullanılan bir kıymetli evrak. Peki yeni bir girişimci olarak sen çeki en efektif şekilde nasıl kullanabilirsin? Anlatalım.
Çek nedir?
Çek ticarette kullanılan ödeme araçlarından biridir. Çekin 3 temel özelliği şunlardır:
- Bankaya verilince karşılığı hemen ödenir.
- Piyasada vadeli olarak da kullanılır.
- Kredi kartı kullanımı artınca çek kullanımı azalmıştır.
Eğer sen de ticari ilişkilerinde çek kullanmak istiyorsan işe nereden ve nasıl başlayacağını öğrenmek için aşağıdaki başlıkları gözden geçirmeni öneririz.
Çek nasıl kullanılır? Çek kullanmadan bilmen gereken 5 şey
- Çek kullanmaya başlamak için öncelikle çalıştığın bankaya giderek gerekli belgeleri sunarak 10 veya 15 yapraklı çek karnesi almalısın.
- Her çek yaprağı için belirli bir miktar ‘değerli kağıt bedeli‘ ödemelisin.
- Diyelim ki müşterine bir çek verdin. Müşterin ilgili bankaya gidip parasını tahsil etmek istediğinde hesabın müsait olmazsa bankanın ilgili kanuna göre müşterine belli bir miktarda ödeme yapması gerekiyor. İşte bu sebeple banka, çek karnesini sana verirken kendisini garantiye alma amacıyla senden bu miktarı her bir çek sayfası için teminat olarak bulundurmanı yani bir bloke hesabının olmasını isteyebilir. Sonra da bloke hesabın için faiz geliri işletebilir. Kredi ödemelerini vaktinde yapıyorsan ve hesap hareketleriniz düzenliyse banka ile görüşerek ilgili miktarı teminat olarak bloke ettirmeme yoluna da gidebilirsin.
- Çek defteri alsan da çek defterinin kabul edilmeme ihtimalinin olduğunu bilmelisin. Tedarikçi ile çalışıyorsan iş bedelinin minimum yüzde 40’ını nakit olarak vermen ve belki kalan yüzde 60’ı için çek yazman da olası.
- Yazdığın çeki kontrol etmen çok önemli. Yeni bir girişimci olarak piyasada yerini sağlamlaştırana dek çek verebilir ya da bankada paranı bloke ettirmek yerine müşteri çeklerini döndürebilirsin. Başlarda, senden daha uzun süredir piyasada olan müşterilerinin çeki senin çekinden daha güvenilir görülebilir. Eğer müşterinin çekini cirolarsan muhatabına “Müşteri ödemezse ben ödeyeceğim” demiş olursun.
Çekin vadesinde tahsil edilmesi neden önemlidir?
- Eğer çekin vadesi yoksa ve çeki düzenleyen işletmenin hesabı uygunsa banka çek ibraz edildiğinde bedelini ödemekle yükümlüdür.
- Çekin vadesi varsa, vadesinden önce çek tahsili için çalışmak girişimci şirket için itibar kaybına yol açabilir.
- Tedarikçilerin, senin yazdığın çeki çalıştığın bankadan tahsil edecektir. Başka bankaya giderse çek takasa girer. Takas ise sürecin birkaç gün uzamasına sebep olabilir.
- Senin de elindeki müşteri çekini çekin üzerinde adı yazan bankaya götürüp tahsil etmen sana zaman kazandırır.
Çek cirolama nedir? Neden ve nasıl yapılır?
- Diyelim ki bir tedarikçiden mal veya hizmet satın aldın ve ona nakit olarak ödeme yapmak istemiyorsun. Eğer tedarikçin açık hesap usulü, vadeli olarak çalışmak istemezse senden çek isteyebilir. Böyle bir durumda işletmene ait çeki verebileceğin gibi müşteri çekini de kullanabilirsin.
- Müşteri çekini kullanacaksan çekini cirolamalısın. Çekin arkasına işletmenin kaşesini basıp imzalamalısın. İşte bu işleme çek cirolama denir ve bu işlemle çek bedeli, ciro ile tedarikçiye devredilir. Çeki alan işletme, çeki bankaya verip vadesinde de tahsil eder. Ödemeyi çeki ilk düzenleyen şirket yapar; bedel de tıpkı bir zincir gibi son halkasında en son şirketin hesabına geçer.
Çek kırdırma/ çek bozdurma/faktöring nedir? Neden ve nasıl yapılır?
Çekin bedelinin vadesinden önce tahsil edilmesine çek kırdırma denir. Diyelim ki elinde ilerideki bir tarihe yazılmış bir müşteri çeki var. Senin ise acilen nakde ihtiyacın var. Bu durumda çeki banka yerine bir faktöring şirketine veya bu işi yapan işletmelere götürebilirsin. Nakit ihtiyacını karşılarsın ancak çekin bedelinin yüzde 10 ile 40 arasında bir tutarı da komisyon olarak kesilir. Eğer çek vadesi geldiğinde karşılıksız çıkarsa, hizmet aldığın faktöring firmasının kapını çalacağını da hatırlatalım.
Bloke çek nedir? Nerede ve nasıl kullanılır?
- Konut, arsa ya da iş yeri satışında bloke edilmiş çekler kullanılır. Bloke çeki, banka, ödemeyi yapan tarafın beyanına göre yazar. Diyelim ki bedeli 300 bin TL olan bir daire var. Bu demek oluyor ki alıcı bankaya 300 bin TL para yatırıp bloke ettirdi, karşılığında ise bankadan 300 TL tutarında çek aldı. Tapudaki işlemini yaparken de çeki anında satıcıya verdi. Satıcı ise bankaya giderek bloke edilen tutarı tahsil etti.
- Bu tip bir durumda çekle ilgili sorun yaşamamak için tapu işlemleri öncesinde bloke çeki ilgili banka ve şubeden kontrol ettirmeni öneririz.
- Bloke çek düzenlerken şekil şartlarına uymalı ve bedelinin doğru şekilde yazıldığından emin olmalısın.
Hatır çeki nedir, neden kullanılır?
Gerçek bir borç ve alacak ilişkisiyle ilgisi olmayan, firmaya yalnızca finansman sunmak amacıyla alınıp verilen senet ve çeklere hatır çeki denir.
Tüm finansal işlemlerini gelir gider takip programı ile kolayca yapabilirsin.
Gelir ve giderlerini kolayca takip edip enerjini işine büyütmeye ayırmak istiyorsan Bizmu’yu 14 gün ücretsiz olarak deneyebilirsin.
